کتاب امیل اثر ژان ژاک روسو نویسندهی سوئیسی است. این کتاب در پنج فصل یا پنج کتاب گردآوری شده است، قبل از اینکه وارد فصلهای اصلی کتاب شویم در چند صفحه تاریخ زندگی نویسنده یعنی ژان ژاک روسو از تولد تا مرگ با عنوان کرونولوژی تاریخ زندگی روسو و همچنین مقدمه آورده شده است.
در پنج بخش کتاب امیل که متناظر با دورههای مختلف زندگی یک انسان است، روسو به بررسی زندگی امیل به همراه کسی که او را هدایت میکند و آن شخص کسی جز خود روسو نیست پرداخته است.
در قسمت مقدمه، مترجم، روسو را مورد انتقاد قرار میدهد و میگوید چگونه میتوان یک کتاب درباره آموزش و پرورش را مهم تلقی کرد در حالی که نویسنده آن با نهایت بیتوجهی و بیپروایی کودکان خود را رها کرده و همانطور که در کتاب اعترافات خود آورده است، پنج فرزند خود را به بنگاه کودکان ناشناس سپرده است. روسو برای این کار خود همواره عذر و بهانههایی میآورد ولی این عذر و بهانهها او را تسلی نمیدهد و همین وسوسههای درونی او را مجبور میسازد تا کتاب امیل را بنویسد.
روسو در امیل و در همین رابطه مینویسد: «من این کتاب را بدین جهت نمینویسم که بر گناهان خود سرپوش بگذارم اما میل دارم که دیگران مرتکب خطای من نشوند.» در حقیقت کتاب امیل، هم برای تقویت عشق و علاقه نسبت به فرزندان بسیار مفید است و هم به ما یاد میدهد که چگونه باید کودکان را دوست داشت و هدایت کرد.
فصل اول
در بخش اول کتاب، روسو به دوران پس از به دنیا آمدن، طفولیت و نیازمند بودن نوزاد در هنگام تولد اشاره میکند؛ به طوری که میگوید ما ناتوان به دنیا میآییم و به نیرو نیازمندیم، وقتی به دنیا میآییم هیچ چیزی نداریم و محتاج به کمک دیگران هستیم. در روز تولد گیج و مبهوت هستیم و دیگران باید ما را رهبری کنند.
روسو بیان میکند که دایهی حقیقی کودک، مادر است و در همان ابتدای این بخش خطاب به مادر با جملاتی میگوید: این نهال کوچک را از تصادم عقاید این و آن صیانت کن، این گیاه را قبل از اینکه خشک شود، پرستاری و سیراب کن و … همچنین به این نکته اشاره میکند که چون دایه و پرستار حقیقی کودک مادر است بنابراین مربی و سرپرست حقیقی کودک هم باید پدر باشد. این دو نفر باید دست به دست هم بدهند و او را با سیستم خود بزرگ کنند و اگر مادر او را رها کرد پدر باید دستش را بگیرد و او را بزرگ کند. روسو عقیده دارد که کودک در دست یک پدر عاقل بهتر از زبردستترین و دانشمندترین معلمان و سرپرستان تربیت خواهد شد زیرا تشویق و محبت پدر به مراتب از هنرنماییهای آنان در این مرحله از زندگی موثرتر است.
فصل دوم
ژان ژآک روسو در فصل دوم کتاب امیل به دورهای میپردازد که به آن دورهی طبیعت میگوید و از سن ۲ تا ۱۲ سالگی را شامل میشود. در این سن و سال است که باید کودک جرات و جسارت، رنج کشیدن و صفات این چنینی را بیاموزد. در این دوره پدر و مادر نباید به دنبال تحمیل کردن عقاید خود به فرزندانشان باشند، چرا که در بسیاری از موارد نتیجهی عکس میدهد. روسو در ادامهی تحمیل عقاید پدر و مادر به فرزند و نقد آن میگوید: «من به جای اینکه امیل را در یک اطاق در بسته بگذارم او را در یک چمن وسیع رها میکنم.»
روسو معتقد است در این دوره، زندگی حقیقی اشخاص آغاز میشود و نباید با یک تربیت غلط دورهی حال را برای یک آیندهی نامعلوم در بند کرد. او همچنین بیان میکند که باید مطالب را متناسب با طرف مقابل انتخاب کنیم و از جایی که او قرار دارد نیز باید آگاهی کافی داشته باشیم. او بیان میکند کودک را به تبعیت از قانون طبیعت در اختیار خود بگیرید و سعی نکنید بیشتر از سنش، به او چیزی بیاموزید.
فصل سوم
کتاب سوم شامل تحصیل نیرو از ۱۲ تا ۱۵ سالگی است و دو موضوع را مورد بررسی قرار میدهد:
- آموزش غریزی
- آموزش طبیعی و اجتماعی
نکته قابل توجه در این فصل این است که امیل در این سن به همه چیز آشنا نشده اما چیزهایی را میداند که مال خودش است. در این دوره میزان نیروی بدنی کودک بیشتر از احتیاجات او است چرا که نیازها هنوز وسیع نشده است و این نیروی اضافه باید برای یادگیری مصرف شود.
روسو به این نکته اشاره دارد که در این دوره فرد را طوری تربیت کنید که خودش هر چیزی را درک کند و عادت کند که بدون کمک دیگری موضوعات را بفهمد. خیلی کم او را رهبری کنید به طوری که معلوم نشود، اگر اشتباه کرد اشتباه او را اصلاح نکنید و منتظر بمانید تا خودش اشتباهش را اصلاح کند و یا اینکه در زمان مناسب کاری بکنید که به وسیلهی آن اشتباهش را اصلاح کند. بر اساس سخنان روسو ابتدا باید نیروی عقل و قضاوت فرد را تقویت کرد نه اینکه دانستههای خود را به کودک تحمیل کنیم چرا که آموزههای ما برای فرد کاملا مجهول است.
فصل چهارم
در فصل چهارم روسو از مرحلهای در زندگی صحبت میکند و آن را دورهی تکامل عقل و تمایلات میداند. این دوره از ۱۵ تا ۲۰ سالگی طول میکشد و بسیاری از مسائل حساس مانند: مسائل جنسی، احساس ترحم و حساسیت، مطالعهی تاریخ، تمایلات خصوصی او و درنهایت احساسات مذهبی در این دوره باید به کودک آموزش داده شود.
ژان ژآک روسو دربارهی این دوره میگوید، اینجا دورهی دوم تولد انسان است و در این دوره حقیقت انسان برای زندگی متولد میشود و هیچ موجودی برای او ناشناس نیست. همچنین این دوره را دورهی پایان تربیت معمولی میداند. انسان اگر خود را خارج از طبیعت فرض کند برخلاف صلاح خود قدم برمیدارد چرا که عشق به خود همیشه خوب و متناسب با نظم طبیعت است و اولین و مهمترین وظیفهی هر انسان این است که در حفظ جان خویش بکوشد.
یکی از رفتارهای ناپسند در رابطه با مربیان در این سن که روسو به آن اشاره میکند، این است که گاهی برای اینکه بزرگترها را به بازی بگیرند و تملق گویی نمایند، شاگرد خود را در مقابل آنها مورد تحقیر قرار میدهند و مانند یک کودک خردسال با او رفتار میکنند. گذشته از اینکه این رفتار، عزت نفس و جرات و جسارت را جریحهدار میکند در روح آزاد فرد نیز بیتاثیر نخواهد بود. مربی اگر میخواهد که بچهها مانند او خوب شوند باید خودش را در ردیف آنها قرار بدهد و باید بدون خجالت خود را تا حدود آنان پایین بیاورد.
فصل پنجم
در فصل پنجم کتاب امیل به آخرین مرحله دوره جوانی رسیدهایم که شامل دوره عقل و ازدواج است و بازهی زمانی ۲۰ تا ۲۵ سالگی انسان را شکل میدهد. در ابتدای فصل روسو معتقد به این است که درست نیست، یک مرد تنها زندگی کند و امیل هم یک مرد است و به او وعده دادیم تا برای او یک دوست و مونسی پیدا کنیم، این دوست و مونس سوفی نام دارد.
روسو که در چهار کتاب یا چهار فصل اول به بیان ویژگیهای خوب برای پرورش امیل میپردازد و بیان میکند امیل او باید این ویژگیها را دارا باشد حال در این فصل به بررسی ویژگیهایی برای دختران پرداخته تا همسر شایسته برای امیل بیابد. با توجه به مطالبی که در کتاب اول در رابطه با اهمیت نقش مادری گفته شد روسو با ظرافت خاصی به توصیف ویژگیهای یک زن شایسته میپردازد.
به عقیدهی روسو زن و مرد نسبت به هم برتری ندارند ولی طبیعت وظیفهای را در مورد کودکان برای زن و مرد تعیین کرده و این وظیفه برای زن نسبت به مرد بیشتر است. در نظر روسو زن باید محجوب، باوفا، دقیق، باوقار و وظیفهشناس باشد و در نظر تمام مردم مانند این که وجدان خودش گواهی میکند به پاکی و درستی او گواهی دهند، بعد از آن لازم است پدر فرزندانش را دوست بدارد و مادر او را احترام کند.
برگرفته از سایت کافه بوک
♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥
⇐ کلیک کنید: مشاهده مطالب جدید و داغ امروز ⇒
♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥ ♥